Dealen met een depressie is al lastig genoeg. Maar stel dat je de dappere stap gemaakt hebt om om hulp te vragen, en na een intake adviseert men je om een behandeling in groepsvorm te gaan volgen: groepstherapie dus. Dat kan een hoop weerstand bij je oproepen. Het is eng, om je kwetsbaar op te moeten stellen in een groep mensen die je niet kent. En je moet natuurlijk naar andermans ‘gezeik’ luisteren. Anderen die geen opleiding tot psycholoog hebben gehad gaan je een spiegel voorhouden. En kom je zelf wel voldoende aan je trekken? Deze kwesties kan ik voor je beantwoorden, want ik heb inmiddels ervaring met drie verschillende groepsbehandelingen. Dit is mijn ervaring met groepstherapie als onderdeel van de behandeling van mijn depressie.
De eerste keer groepstherapie bij depressie
Als je de stap naar hulp hebt gewaagd, voelt het één op één contact met een psycholoog of psychiater vaak wel redelijk veilig. Een groep daarentegen lijkt dat in eerste instantie juist niet. Dat was ook mijn gevoel toen ik als jongvolwassene voor het eerst doorverwezen werd naar een doorlopende groep voor jongeren met een depressie. De in de introductie beschreven verwachting kwam een heel eind uit. Ik kwam terecht in een groep die aanvoelde als een stel zeikerds en excentriekelingen waarin ik weinig behoefte voelde om me te uiten of op anderen te reflecteren. Na een tijdje ben ik er dan ook mee gestopt. Geen goede eerste ervaring met het concept groepstherapie.
Twintig jaar later: wéér groepstherapie voor depressie
Een kleine twintig jaar en een aantal depressies later kwam ik weer in de molen van de ggz terecht en werd me aangeraden om deel te nemen aan de doorlopende groep voor cognitieve gedragstherapie (CGT), waarbij je leert je gedachten uit te dagen. Het concept was dat iedere deelnemer in principe vier modules meedoet en bij iedere wissel van module mensen instromen en uitstromen. Mijn gevoel? Weerstand, maar ook bereidheid, want alles was welkom om de depressie aan te pakken. Maar ik ging dus wel instromen in een groep waarvan de meeste mensen elkaar al langer kenden en ik dus een wellicht niet zo heel welkome nieuwkomer zou zijn.
Eerste ervaring met CGT in groepsvorm
Ja, het was ongemakkelijk om die eerste keer aan te schuiven. Maar er zaten ook mensen in de groep die meteen interesse toonden en me welkom lieten voelen. De rest is in eerste instantie aan de begeleider(s) die je wegwijs moeten maken en je er actief in gaan betrekken, hoewel dat eerste deels ook wel aan andere groepsgenoten overgelaten kan worden. Het gevoel van opgesloten zitten met een groep zeikerds had ik deze keer helemaal niet. Waarom? Misschien omdat het een kleinere groep van gemengde leeftijden was (gemiddeld zo’n zeven mensen) en ik zelf natuurlijk ook volwassener ben geworden. Ook was ik deze keer een stuk gemotiveerder. Ik deed het immers niet alleen voor mezelf, maar ook voor mijn partner, die óók last ervaart van jouw depressie.
Verantwoordelijkheid nemen in de groep
In een opzet als bij deze CGT-groep, word je zelf dus op een gegeven moment een ‘senior’ in de groep. Daarvoor moet je natuurlijk wel je verantwoordelijkheid nemen. Dat vond ik niet moeilijk, want het was een behoorlijke intieme groep door de relatief kleine samenstelling. Om er wat uit te halen moet je ten eerste jezelf openstellen en de gevraagde inzet leveren. Anderen gaan reflecteren op jou, maar eigenlijk is dat helemaal niet eng. Er is namelijk veel herkenning. Je zit samen met mensen die ongeveer hetzelfde ervaren als jij. Dat schept een band. Tenminste, als je bereid bent die band aan te gaan met een onbekende, die je in korte tijd wel intiem leert kennen. Jouw verantwoordelijkheid is om ook naar hen te luisteren en op hen te reflecteren op een manier die behulpzaam kan zijn. Als dat lukt, geeft je dat ook weer een hernieuwd gevoel van eigenwaarde.
Groepstherapie als een fijne plek
De groep wordt met de juiste instelling al snel niet meer iets engs, maar juist een hele fijne plek om te kunnen zijn. Je wordt wel geacht niet buiten de groep om te socialiseren met andere deelnemers (dat kan voor andere deelnemers dan ‘onveilig’ voelen omdat zij dat niet hebben). Als je klaar bent met de therapiegroep kan dat wel. Ervaring leert dat mensen dan veelal hun eigen weg gaan, wat jammer is. Maar met de juiste klik, inzet en bereidheid, kan het toch lukken om er een lotgenoot als vriend(in) aan over te houden waar je ook ná de groep nog mee kunt praten om elkaar te ondersteunen. Dat is mij met twee andere deelnemers overkomen.
Nog één therapiegroep: schematherapie
Als je als jongvolwassene al kampt met depressiviteit en zo’n twintig later weer, of nog steeds, is het een taai probleem. Daarom volgde voor mij op de CGT-groep een nieuwe behandeling in groepsvorm: schematherapie, dat gaat overal ingesleten patronen die je leven bepalen. Ditmaal geen doorlopende groep, maar dezelfde groep van begin tot eind. Ook dat schept een band. Het was wel weer wennen aan (grotendeels) nieuwe mensen waar je opnieuw iets van gezamenlijkheid mee moet opbouwen. Maar zij die gemotiveerd zijn stellen zich op den duur open. Ook hier zat een hoop wederzijdse herkenning en de bereidheid om ook elkaar te helpen. Aan het einde was het een groep die eigenlijk niet wilde dat het ophield, met als gevolg een app-groep en een reünie. Zo werd groepstherapie van iets engs juist iets heel ‘warms’.
Mijn conclusie
De moraal van het verhaal? Ja, groepstherapie klinkt niet als iets prettigs. Maar dat kan het wel degelijk worden. Daar moet je ook zelf wel iets voor doen. Bang om emoties te tonen bij ‘vreemden’? Je zult erachter komen dat dat nergens voor nodig is. Hoe zit het met zelf aan je trekken komen? Wel, dat is deels de verantwoordelijkheid van de begeleider(s) om jou erbij te betrekken en deels je eigen verantwoordelijkheid om te delen en je uit te spreken. Maar het kan wel zo zijn dat aan het einde van de rit inderdaad toch nog niet diep genoeg ingegaan bent op je eigen problematiek om het gevoel te hebben dat je ‘klaar’ bent. Dat is bij mij ook zo gegaan. Wil dat zeggen dat groepstherapie voor mijn depressie geen goede keuze was? Nee, want ik had het voor geen goud willen missen.
Wil je meer lezen over zaken waar je mee te maken kunt krijgen rondom een depressie? Klik dan ook door naar onze blog 3 handvaten om uit een depressie te klimmen en de blog Eenzaamheid: de gevaarlijke keerzijde van thuiswerken.
